Τα δέντρα απλώνουν τις ρίζες τους βαθιά μέσα στο ζεστό χώμα. Κάτω από τα δέντρα κάθεται η σκιά τους, φιλοξενεί πουλιά και ανθρώπους, κόβει τη μανία του ήλιου. Μερικά βουνά κουβαλούν πολλά δέντρα στη ράχη τους, δάση ολόκληρα, το πράσινό τους κατηφορίζει στις πλαγιές σαν καταρράχτης. Κάποτε έρχονται φωτιές, καταστροφές μεγάλες παίρνουν μαζί τους τα δάση και μένουν τα βουνά γυμνά, γεμάτα πέτρες κι άγρια χόρτα. Οι άνθρωποι φεύγουν, πάνε αλλού να ζήσουν. Όλοι; Όχι όλοι. Κάποιος μένει πίσω στο ερημικό τοπίο, ένας άνθρωπος μόνος, μένει και επιμένει: ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα.
Το βιβλίο του Ζαν Ζιονό μιλάει με ευαισθησία για τον σεβασμό που οφείλουμε να έχουμε προς τη φύση και προβάλλει με ουσιαστικό τρόπο μια στάση ζωής απέναντι στα πράγματα. Γι αυτό και είναι βαθύτατα διδακτικό. Ο συγγραφέας στηρίζεται στη λαϊκή σοφία για να θίξει τη σχέση ανθρώπου και φύσης και να αποδείξει ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι άρρηκτα δεμένος με όσα συμβαίνουν στον φυσικό κόσμο.
Ποιος είναι ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα; Είναι ένας ταπεινός μοναχικός βοσκός. Είναι ο ανώνυμος σοφός. Είναι αυτός που έχοντας ζήσει μια τραχιά ζωή ξεκαθάρισε μέσα του τι αξίζει και τι όχι. Με αποφασιστικότητα, υπομονή και οικονομία δυνάμεων μετράει βελανίδια, δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες, τα φυτεύει και περιμένει τον καρπό. Με τον τρόπο του μυρμηγκιού πραγματοποιεί το όραμά του: να ξαναδώσει ζωή σε μια απογυμνωμένη περιοχή.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον συγγραφέα, που έπλασε αυτό τον ακέραιο χαρακτήρα, ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα είναι ένας γενναιόδωρος, ανιδιοτελής άντρας που αφήνει τα σημάδια του, τα δέντρα, από το πέρασμά του στον κόσμο, χωρίς να περιμένει καμιά ανταμοιβή. Σχεδιάζοντας τον ήρωα ο Ζιονό είχε αποφασίσει ότι ήθελε να πείσει τους ανθρώπους όχι μόνο να αγαπούν τα δέντρα αλλά κυρίως να αγαπούν την πράξη, το φύτεμά τους, δηλαδή να αγαπούν τη δημιουργία.
Ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα, με λόγο μεστό, παρουσιάζει στον αφηγητή τα προβλήματα που απορρέουν από την καταστροφή του περιβάλλοντος: την έλλειψη δουλειάς, τη φτώχεια, τη μιζέρια, την απελπισμένη αναχώρηση των πολλών για αναζήτηση καλύτερης τύχης στην πόλη και τελικά την ερήμωση της υπαίθρου. Εκείνο όμως που διατρέχει και δίνει ρυθμό στη διήγηση, και τελικά βάθος στο κείμενο καθιστώντας το μοναδικό, είναι η αληθινή αγάπη για τη φύση και τα δώρα της.
Αυτό το εξαιρετικό βιβλίο έχει τη δική του δύσκολη ιστορία. Ο Ζιονό το έγραψε το 1953 κατόπιν παραγγελίας ενός αμερικανού εκδότη, ο οποίος είχε ζητήσει ένα σύντομο κείμενο για ένα σύγχρονο πρόσωπο που είχε σημαδέψει τον συγγραφέα. Ο Ζιονό ανταποκρίθηκε, και μάλιστα πρόσφερε το χειρόγραφο χωρίς να ζητήσει χρήματα για τη δουλειά του, γιατί έτσι πίστευε ότι ολοκλήρωνε τον σκοπό για τον οποίο είχε γραφεί.
Το κείμενο που παρέλαβε ο εκδότης ήταν λίγο διαφορετικό. Μιλούσε για ένα φανταστικό πρόσωπο που θα έπρεπε να είχε σημαδέψει τον συγγραφέα. Το απέρριψε λοιπόν με την αιτιολογία ότι ο άντρας στον οποίο αναφερόταν ο Ζιονό δεν υπήρξε ποτέ. Το κείμενο παραχωρήθηκε στο περιοδικό Vogue και δημοσιεύθηκε τον επόμενο χρόνο με τίτλο «Ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα και καλλιεργούσε τη χαρά». Μετά το βιβλίο εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Γαλλία.
Δυστυχώς, δεν έχω διαβάσει το πρωτότυπο. Πιστεύω όμως ότι η απόδοση του Κ. Πούλου είναι θαυμάσια γιατί καταφέρνει να αναδείξει την ουσία του. Σπάνια διαβάζει κανείς κείμενα με τόσο ζυγισμένη και λιτή χρήση της γλώσσας. Και ακόμη σπανιότερα παρακολουθεί την ιστορία μέσα από εικόνες που τη συνοδεύουν χωρίς να ταράζουν τα νοήματά της.
Μαρίζα Ντεκάστρο, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 11-03-2001
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου